Een moestuin beginnen, je kunt er veel redenen voor bedenken. In mijn vorige artikel noemde ik er maar liefst elf. Maar hoe aansprekend de redenen ook kunnen zijn, er zijn ook bezwaren. Uiteindelijk moet je de afweging maken tussen de goede redenen en de reële bezwaren. In dit artikel ga ik op de meest genoemde bezwaren in.

Eerste bezwaar: “Ik kan het niet – ik heb geen groene vingers”. Het is waar: er zijn mensen met een groot talent voor sport of voor muziek – en zo zijn er ook mensen met een uitzonderlijk talent voor tuinen. Maar de waarheid is ook dat je niet per se heel getalenteerd hoeft te zijn om van sport, muziek of tuinen te kunnen genieten of er heel goed in te worden. Tuinieren kan ingewikkeld lijken, maar het is heel goed te leren. De basiskennis en de belangrijkste skills kun je gewoon leren uit een boek of een cursus. Op de verpakking van tuinzaden staat hele nuttige informatie over zaaitijden, afstanden en zaaidiepte. Je hoeft het echt allemaal niet zelf te bedenken.

En daarna is je tuin zelf je leermeester. Het mooie is dat je tuin heel vergevingsgezind en geduldig is. Elk jaar zijn er gewassen in mijn tuin die het geweldig doen en andere die het moeilijker hebben. En elk jaar weer, leer ik daarvan. Het is één van de principes van permacultuur: alles wat er in je tuin gebeurt is feedback. Tuinieren is een oefening in bescheidenheid, omdat je nou eenmaal niet alle factoren kunt beheersen. Weer, temperatuur, plagen, je eigen agenda of je gezondheid… het zijn allemaal factoren die jouw tuinavontuur mede bepalen. Het belangrijkste is dat je gewoon begint en doet wat je kunt. Daarna is het een avontuur dat zich langzaam aan je ontvouwt.

Tweede bezwaar: “Ik heb er geen tijd voor”. Natuurlijk kan ik dat niet voor je beoordelen. Maar ik kan je wel een paar vragen stellen. Hoeveel tijd besteed jij aan televisie kijken? Hoeveel tijd zit jij doelloos op je telefoon, iPad of laptop? Zou het kunnen dat er best wel tijd te maken valt? Zou het kunnen dat het een kwestie is van prioriteiten? In dat geval zou je de 11 redenen nog eens goed kunnen bestuderen. Staat daar iets bij wat je mogelijk de tijd waard is?

De grote vraag is natuurlijk: hoeveel tijd kost een tuin je dan precies? Dat hangt natuurlijk heel erg af van de omvang en de ligging van je tuin. Het antwoord valt uiteen in twee delen. De aanleg van de tuin vraagt om een eenmalige tijdsinvestering die wat groter is (misschien wel een hele dag). Daarna is het vooral de discipline om regelmatig kleine momenten van aandacht voor je tuin te hebben. De aanleg van een permacultuur moestuin bestaat meestal uit het uitrijden van een dikke laag compost (10 tot 15 cm). De ondergrond doet er wel wat toe, maar het is vooral de dikke laag compost die je tuin gaat vormen. Je zaait het eerste jaar gewoon in die laag compost. Je hoeft dus niet te spitten, geen zware mest uit te rijden, geen intensieve bewerkingen van de grond. Dat scheelt heel veel tijd.

Daarna is het een kwestie van zaaien en wieden (en heel ondiep schoffelen). Je wilt de grond zo min mogelijk in beweging brengen en het bodemleven zijn eigen gang laten gaan. Als je regelmatig even je tuin inloopt (een paar keer per week) en met aandacht kijkt, zal de tijd die het je kost ontzettend meevallen. Die korte bezoekjes aan je tuin voelen niet als werk en zullen je veel oplevering (check nog eens de 11 redenen!).

Derde bezwaar: “Ik heb er geen ruimte voor”. Dat kan inderdaad een heel valide bezwaar zijn. Een tuin heeft nou eenmaal grond nodig. Als je helemaal geen tuin hebt, kun je wel wat groenten en kruiden verbouwen in potten of bakken, maar een echte moestuin wordt het niet. Als je een kleine achtertuin hebt, kun je misschien een paar vierkante meter vrijmaken voor wat groenten, maar ik snap ook dat dat heel vaak niet handig is (als je er ook de zandbak en de schommel voor je kids hebt). Dus ja, het gebrek aan grond is soms echt een probleem. Toch is daarmee niet alles gezegd.

Je bent niet per se afhankelijk van eigen grond. Je kunt kijken of je een volkstuintje kunt vinden (maar eerlijk is eerlijk, daar zijn de wachtlijsten vaak heel lang). Maar er zijn ook mensen met meer grond: een royale tuin of zelfs een weide waar ze niks mee doen. Waarom zou je niet vragen of je de grond mag gebruiken voor een moestuin? Misschien willen ze er een kleine huur voor, maar misschien is de belofte dat je hen voorziet van verse groente ook genoeg (zo deed de ‘Urban Farmer’ Curtis Stone dat). Je kunt dat ook samen met een aantal anderen doen, zodat je die verantwoordelijkheid niet alleen hoeft te dragen. Er is in Nederland grond genoeg voor moestuinen – het vraagt alleen wat lef en creativiteit om er gebruik van te kunnen maken.

Vierde bezwaar: “Ik heb er geen geld voor”. In mijn artikel over de 11 goede redenen liet ik de financiële reden achterwege. Een tuin levert je niet per se meteen financiële besparing op. In mijn artikel ‘Gevangen in een GOUDEN KOOI’ vertel ik de achterliggende redenen daarvoor. Maar de waarheid is wel: de groente die je oogst hoef je niet elders te kopen. Met andere woorden: de kosten die je mogelijk moet maken voor je tuin (zaden, gereedschap, compost, de grond zelf), kun je vaak wel makkelijk betalen uit de besparingen die je hebt op je voedsel. Een tuin mag dan niet per se geld opleveren, het hoeft je ook beslist geen geld te kosten.

Vijfde bezwaar: “Ik heb niet genoeg kracht of energie”. Veel mensen denken dat werken in de moestuin heel zwaar is. En dat is ook te begrijpen. De meesten van ons zijn opgegroeid met het idee dat een tuin elk jaar weer helemaal gespit moet worden. Op zandgrond is dat nog redelijk te doen, maar op kleigrond (waar ik woon) is dat een behoorlijk zware klus. Maar zoals ik eerder al vertelde: in een permacultuur tuin doe je heel veel dingen NIET. En een van die dingen is: spitten. Deze methode heet in het Engels no dig of no till. De zwaarste klus in permacultuur is het uitrijden van compost. Als je niet al te veel energie hebt of wat lichamelijke beperkingen, zou je daar even hulp bij moeten vragen.

Maar als de compost eenmaal op de grond ligt, is je tuin heel arbeidsluw. Het meest kun je gewoon zittend of op je knieën doen. Het is natuurlijk slim om de omvang van je tuin wel af te stemmen op de hoeveel kracht en energie je hebt, maar het hoeft zelden een reden te zijn om helemaal geen tuin aan te leggen.

Zesde bezwaar: “Ik vind een moestuin saai”. Tja, iedereen heeft zijn of haar eigen voorkeuren en over smaak van niet te twisten. Maar een moestuin saai noemen, voelt wel heel ver weg van de werkelijkheid. Een moestuin is een avontuur en een wonder. Je stopt zaden in de grond en dan moet je wachten op het wonder. Je kunt er niks meer aan doen. En dan plotseling drukt een klein groen knopje de compost omhoog – het begin van een wonder. Elk zaadje bevat de informatie die het gewas laat groeien tot wat het moet zijn: een prachtige bloemkool, een kaarsrechte wortel, een welig groeiende doperwt, een dieprode biet, een krullende krop sla… het is een pallet van vormen, kleuren en smaken. Elk jaar weer lig ik op mijn knieën in de tuin – inderdaad om te zaaien en te wieden, maar ook in diep ontzag voor het wonder dat zich weer voor mijn ogen voltrekt. Wie er oog voor heeft, zal zich geen moment meer vervelen.

Zevende bezwaar: “Een moestuin levert te weinig op”. De vraag is natuurlijk: wat is te weinig? Te weinig voor de tijd en het geld dat je erin investeert? Dat kan. Als je je tuin alleen met een economische en financiële bril bekijkt, zul je waarschijnlijk stoppen. Maar kijk je dan wel goed? Lees nog eens met aandacht de 11 goede redenen – je kunt ze alle 11 lezen als ‘opbrengst’: gezonde, verse en hele lekkere groente, beweging, gezondheid voor lichaam en geest, persoonlijke ontwikkeling en creativiteit en uiteindelijk zelfs duurzaamheid en biodiversiteit. Wie heeft het dan nog over ‘te weinig’?

Als het gaat om de opbrengst van de tuin in termen van groente, dwingt de eerlijkheid te zeggen dat die opbrengst nooit zeker is. Er zijn heel veel factoren die je niet in de hand hebt: weer, temperatuur, plagen, vraat door dieren, gezondheid van de bodem (die verbeter je in de loop van de tijd), je eigen tijd en gezondheid. Het maakt je bescheiden als tuinier. Maar de grote variatie van gewassen die je waarschijnlijk gaat telen, is ook een vorm van spreiding van kansen. Niet elk gewas lukt optimaal, maar ook niet elk gewas mislukt. Er zullen altijd soorten zijn die je overvloedig kunt oogsten.

Ten slotte

Een moestuin wel of niet – dat is aan jou. Niet iedereen wil het en dat is oké. Maar ik hoop wel dat ik je met dit artikel heb geholpen je ongegronde bezwaren weg te nemen. In alle eerlijkheid: soms zijn de bezwaren die we opwerpen ook gewoon excuses. Ik zou je willen uitnodigen om de elf goede redenen en de zeven bezwaren eens goed op je in te laten werken… en dan te voelen wat je wilt.

Dit jaar start ik met een moestuincursus die ik in drie verschillende vormen aanbied: online, fysiek op mijn eigen terrein en zelfs met de mogelijkheid om een eigen tuin in te richten op mijn terrein. Hier vind je daarover alle informatie. Ik denk dat het een hele goede start zou kunnen zijn voor jouw avontuur als moestuinier.

Lees ook mijn artikelen:

• Gevangen in de GOUDEN KOOI
• PERMACULTUUR – de moestuin als liefdesaffaire
• Een MOESTUIN beginnen – 11 goede redenen